Geçenlerde gençlerle sohbet ediyoruz, geleceğin mesleklerini, başarılı olmayı, yenilikler üretmeyi konuşuyoruz. Bir genç kızımız şunu sordu hemen; “Hocam, Robotlar bize yumruk atabilir mi? Hepimiz önce bir neşeyle güldük ve bu farklı sorusu için teşekkür ettim kendisine. Doğrusu ben şimdiye kadar hiç bu açıdan düşünmemiştim. Robotların teknolojideki yerlerini ve gelecekte daha çok onlarla birlikte olacağımızı konuşuyoruz ama robotların ahlaki değerlere, toplum kurallarına uyumu konusunda doğrusu şimdiye kadar hiç kafa yormamıştım ve bir araştırma yapmamıştım. Bundan dolayı bu sorusu için ve bende uyandırdığı merak duygusu için kendisine buradan çok teşekkür ediyorum.
Sifigu Fizik kurucusu Ali Bey ile bir sohbet sırasında bu konuyu görüşürken bana Robot Yasalarından bahsetti ve genel kabul görmüş olan Üç Robot Yasasını hemen okudu. Doğrusu çok ilgilimi çekti, ben de biraz kendim araştırma yaptım ve aşağıdaki bilgilere ulaştım. Kısaca sizlerle de paylaşayım. Ola ki çocuklarımız, öğrencilerimiz bize böyle bir soru sorarlarsa hazırlıklı olalım 🙂
Isaac Asimov’un Üç Robot Yasası
Isaac Asimov, ünlü bir bilimkurgu yazarı. Ben henüz hiçbir kitabını okumadım ama bilim kurgu üzerine yazmış olduğu pek çok kitabı var. Burada bir ekleme yapmalıyım ki, bilim kurgu filmlerini çok seven birisiyim ve ilk kez lise birinci sınıfta “Ziyaretçiler” Dizisi ile başlamıştı bu merakım. Sonrasında hep bilim kurgu dizilerinin ve filmlerinin takipçisi oldum. Ama şimdi fark ediyorum ki nedense bilimkurgu kitabı pek okumamışım. Ve Isaac Asimov’un da hiçbir kitabını okumadım. Bu satırları yazarken kendime de bir not aldım ve kitaplarını 2018 de okuma karar aldım. Bknz: Isaac Asimov Kitapları
Isaac Asimov, bilim kurgu eserlerini yazarken robotların ahlaki değerlere uyum sağlaması açısından bazı davranışlarını sınırlayan ve var olmalarının temel dayanağı olan ünlü Üç Robot Yasasını geliştirmiş. Buna göre, robotların bu yasaya uymaları zorunludur ve bu yasalar dışında hareket edemezler.
Üç ünlü yasa şunlardır:
1)Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
2)Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
3)Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumakla mükelleftir.
Asimov zaman geçtikçe belirlediği bu yasaların yetersiz kalabileceğini düşünmüş ve bunlara ek olarak bir yasa daha eklemiştir. Sıfırıncı Yasa (Zeroth Yasası) adıyla eklediği bu yasaya göre ise “Hiç bir robot, insanlığa zarar veremez ya da hareketsiz kalarak insanlığın zarar görmesine izin veremez.”
Zamanla tüm bilim kurgu dünyası ve yazarları da bu 3 yasayı benimsemiş. Bu yasalarla robotların insanlar için bir tehdit oluşturmaması hedeflenmiş. Gelecekte de yapılacak tüm robotlar için bu yasaların benimsenmesi elbette çok önemli.
Daha önce de bahsetmiştim, geçenlerde katıldığım bir Girişimcilik konferansında “Çalışma Hayatında Robot Yakalılar” terimi kullanıldı. Gelecekte pek çok yerde insansı robotlarla birlikte olacağız. Bundan dolayı bu yasalar elbette çok önemli. Bu yasaların eksiklikleri var mı, yenileri eklenmeli mi? Bununla ilgili detaylı çalışmalar yapılıyor mu? inanın hiç bilmiyorum. Benim uzmanlık alanımın dışında. Ama yeni bir şeyi de öğrenmiş oldum. Daha da araştırmaya devam edeceğim.
Çünkü Öğrenmek Güzeldir 🙂
